تحلیلگر: عبدالبصیر صهیب صدیقی

تاریخ : 31.07.2015

خلاصه و چکیده:

1 ـ تغییر پارادیم paradigm امنیتی در منطقه.

2 ـ اختلاف بین طالبان افغانستانی در موضعگیری شان نسبت به پاکستان و افغانستان ( طرفدارـ مخالف ).Sartaj Aziz

3 ـ شرکت طالبان افغانستانی طرفدار پاکستان در مذاکرات صلح بین طالبان افغانستانی و هیئت دولت افغانستان.

4 ـ هوشدار راحیل شریف از مخالفان و اخلال گران پروسۀ صلح بین طالبان افغانستانی و دولت افغانستان.

5 ـ پیش‌بینی آرائش های سیاسی همگرایانه و واگرایانه در ساختار های سیاسی قدرت افغانستان.

پخش خبر مرگ ملا عمر رهبر طالبان افغانستانی در آستانۀ برگزاری دومین مذاکرات صلح بین مقامات دولت افغانستان و طالبان افغانستانی روز جمعه 30.07.2015 در تپه های مری Maree منطقۀ سرد و خوش آب و هوای دامنه های هندوکش در نزدیکی اسلام آباد پاکستان به وساطت و میانجگری پاکستان، قضایای مرتبط به هم اند که نشان و حکایت از تغییر پارادیم paradigm یا الگوواره را در سیاست و روابط افغانستان و پاکستان دارد.

خبر مرگ ملاعمر چه حقیت تحقق یافته باشد و یا شایعۀ بیش نباشد ، اما آنچه مسلم است این است که پاکستان فرکشن طالبان مربوط به خود را در افغانستان، برای مذاکرات صلح مستعد تر ساخت مبنی بر این دلیل که ملا عمر با سابقۀ دوستی با سازمان القاعده نقطۀ وصلی بود بین طالبان افغانستانی و طالبان پاکستانی محصول آرایش های افراطگرایانۀ سازمان القاعده در منطقه، این اتصال ممتد و دوام دار هر چند در شکل ضعیف هم می‌توانست که مذاکرات صلح طالبان افغانستانی را با مقامات دولت افغانستان با وساطت و میانجگری پاکستان به خطر مواجه سازد چون در بین طالبان افغانستان فرکشن های هم هستند که با طالبان پاکستانی در استراتیژی و نحوه عمل همسوئی و سمپاتی دارند و این همان نکتۀ اساسی است که مذاکرات صلح را به خطر مواجه می‌سازد زیرا فرکشن عبدالقیوم ذاکر از رهبران طالبان افغانستانی خواهان شرکت در مذاکرات صلح با مقامات دولت افغانستان نیست و تلاش‌های پاکستان هم در کشاندن این فرکشن به حیث سمپات طالبان پاکستانی ، مثمر واقع نشده است و از جانب دیگر ، بنابر تهدات بین‌المللی پاکستان برای مبارزه برضد تروریزم و خطر طالبان پاکستانی به امنیت پاکستان و منطقه ، پاکستان مبازۀ ممتد و دوام دار را برعلیه طالبان پاکستانی و ریشه‌کن ساختن آن‌ها طراحی کرده است که عملیات نظامی ضرب عزب مشهور ترین عملیات های نظامی پاکستان برضد طالبان پاکستانی در وزیرستان شمالی به حساب می آید.

پیش برد وظیفۀ میانجیگرانه پاکستان بین طالبان افغانستانی و مقامات دولت افغانستان و مبارزۀ پاکستان بر ضد تروریزم هم در نوع طالبان پاکستان و هم داعشی ایجاب می‌کرد که رهبری طالبان تغییر کند که این تغییر هم پایه و مبنای صلحی در افغانستان باشد که عمق استراتیژیک پاکستان را در افغانستان تحقق بخشد و هم همکاری افغانستان و پاکستان را در مبارزه برضد طالبان پاکستانی وداعش ممکن سازد.

تلاش‌های پاکستان بر این مثمر ثمر واقع شد که پس از انتشار خبر مرگ ملا عمر رهبری طالبان تغییر کند که گزارش این paradigmتغییر چنین است:

بعد از انتشار راپور های که ادعا کردند که ملا عمر دو سال قبل مرده است ، طالبان ( افغانستانی ) تصمیم گرفتند تا رهبر جدید را تعیین کنند.

منابع مطلع روز پنج‌شنبه به جیو نیوز Geo News گفتند که یک جلسۀ شوری رهبری طالبان روز چهارشنبه در افغانستان دایر شده بود که در آن شوری طالبان به اتفاق آراء تصمیم گرفتند که ملا اختر محمد منصور از حالا به حیث رهبر طالبان ( افغانستانی ) ایفای وظیفه کند.

منبع افزود که سراج الدین حقانی و هیبت الله آخندزاده در اجلاس نامبرده به حیث معاونین ملا اختر محمد منصور تعیین شدند.

ملا اختر محمد منصور رهبر کنونی طالبان ، قبل از این فرد شماره دوم طالبان بود ، زادگاهش قندهار است ، شخصی است که طرفدار و حامی مذاکرات صلح طالبان با مقامات دولت افغانستان است.

http://www.thenews.com.pk/article-192656-Afghan-Taliban-appoint-Mullah-Omars-successor-

این خبر به وضاحت نشان میدهد که صلحی را که پاکستان وساطت می‌کند شامل همۀ طالبان نیست زیررا مشکل ملا اختر محمد منصور و رقیب آن عبدالقیوم ذاکر هنوز برجاست و حل نشده است.

از یک طرف تعیین ملا اختر محمد منصور به حیث رهبر جدید التقرر طالبان افغانستانی و از جانب دیگر در یک بیانیۀ رسمی طالبان افغانستانی خبر مرگ ملا عمر را رد کرده‌اند و این خود نشان دهندۀ این است که پشت پرده جریانات شکل دیگر است یعنی دوسته گی و جند دسته گی بین طالبان افغانستانی را نشان میدهند.

برای درک بیشتر موضع توجه به اظهارات اخیر راحیل شریف رئیس ستاد ارتش پاکستان اهمیت خاص دارد در رسانه‌ها چنین آمده است:

جنرال راحیل شریف رئیس ستاد ارتش پاکستان روز چهار شنبه گفت که افغانستان و پاکستان به صورت جدا ناشدنی منحصر به فرد قرار دارند که صلح در یکی از این‌ها بدون صلح در دیگر آن ممکن نیست ، این فرمایشات جنرال راحیل شریف مطابق آنچه است که از تویت های Tweets میجرجنرال عاصم بجواMajor General Asim Bajwa دایرکترجنرال روابط عمومی خدمات داخلی ، صدور یافته است.

جنرال راحیل شریف گفته است که جامعۀ جهانی بر تلاش‌های پاکستان در پروسۀ آشتی ملی اذعان دارد. بر اساس تویت Tweet میجر جنرال عاصم بجوا ، راحیل شریف از مخالفان و اخلال گران پروسۀ صلح و آشتی ملی ، هوشدار داد که چالشی برای افغانستان و پاکستان اند.

هم چنان بر اساس تویت جنرال عاصم بجوا ، جنرال راحیل شریف از مرکز مطالعات بین‌المللی در روم Rom دیدن کرد ، جائیکه جنرال راحیل شریف دیدگاه پاکستان را بر صلح بین‌المللی ارائه دادو افکارش بطور وسیع مورد قبول قرارگرفت و از طرف سناتور ها و روشنفکران مورد تقدیر واقع شد.

همینگونه جنرال عاصم بجوا می افزاید که جنرال راحیل شریف از عملیات ضرب عزبZarb-i-Azb به عنوان یک مفهوم جامع در امر مبارزه با تروریزم تا ریشه‌کن کردن آن یاد کرده است و گفته است که عملیات صرب عزب صلح را در پاکستان و فراتر از آن تضمین می‌کند و به حضور تروریستان اجازه نخواهد داد.

جنرال راحیل شریف اظهار داشت که جنگ بر ضد تروریزم ، جنگی است برای بقای پاکستان ، او هم چنان گفت که تروریزم ریشه‌های مشترک مارا مورد هجوم قرار داده است، تروریزم یک تهدید جهانی است که عکس‌العمل یا واکنش جهانی را می طلبد، تنها یک جا باهم می‌توانیم که برندۀ این جنگ باشیم.

جنرال راحیل شریف نیاز های ارتش پاکستان را به رهبری نظامی ایتالیا گزارش دادبخصوص عینک دید در شب برای نیرو های ارتش پاکستان که در گیر مبارزه برضد تروریستان در مناطق قبایلی و دیگر مناطق پاکستان اند.

جنرال راحیل شریف که برای یک دیدار رسمی به ایتالیا سفر کرده است ، روز سه شنبه از دفاتر ستاد مرکزی ارتش ایتالیا دیدار کرد و با مقامات رهبری ارتش ایتالیا جلساتی داشت.

جنرال راحیل شریف در این سفر به ملاقات رئیس ستاد ارتش ایتالیا جنرال دانیلو اریکوLt Gen Danilo Errico شتافت و موضوعات مرتبط به روابط نظامی دو مملکت، بالا بردن سطح همکاری بین دو مملکت،تشریک مساعی دفاعی و تریننگ ،مسایلی بودند که مورد بحث قرار گرفتند.

رئیس ستاد ارتش ایتالیا فداکاری های ارتش پاکستان و نقش آنرا در تأمین امنیت منطقه ستود.

جنرال راحیل شریف با رئیس دفاع نیرو های ایتالیان (CDF)جنرال کلاودیوگرازیانوGen Claudio Graziano نیز ملاقات کرد که با او موضوعات امنیت منطقه ای و تشریک مساعی مورد بحث قرار گرفت.

جنرال راحیل شریف گفت ارتش پاکستان چیز های زیادی برای ارائه دادن به ارتش کشور های دیگر دارد.

شایعۀ مرگ ملا عمر با ویژه گی عدم قطیعت و تعیین ملا اختر منصور رهبر میانه رو طالبان افغانستانی به حیث رهبر ، در‌واقع هموار ساختن راه ناهموار تفاهم بین طالبان و دولت افغانستان است ، یعنی اینکه شایعۀ مرگ ملا عمر در عدم قطعیت خود تغییر رهبری طالبان افغانستانی است که باید انجام می‌شد و مشخص شدن رهبری طالبان افغانستانی در شرایط کنونی با خصوصیت آمادگی و تفاهم با دولت افغانستان برای اعادۀ صلح در افغانستان ، طرد دیدگاه خصمانۀ آنعده از گروپ های طالبان افغانستانی است که به مذاکرات صلح افغانستان تمایل ندارند و هنوز هم بر مواضع جنگ طلبانۀ شان مصر اند.

شایعۀ مرگ ملا عمر و تغییر رهبری بدست یک فرکشن میانه رو طالبان افغانستانی و طرد دیدگاه سخت گیرانۀ فرکشن تندرو طالبان افغانستانی ، نشان دهندۀ خلیج وسیعی از اختلاف بین طالبان افغانستانی است و از طرف دیگر نشان دهندۀ حمایت پاکستان از فرکشن میانه رو طالبان افغانستانی است که می‌خواهد این فرکشن را در مذاکرات صلح برجسته سازد و حمایت جهانی را به این فرکشن جلب کند.

دایر نشدن و به تعویق افتادن دور دوم مذاکرات صلح در مری Mareeپاکستان که قرار بود بین مقامات دولت افغانستان و طالبان افغانستانی با وساطت پاکستان دایر شود، بهانۀ آن که شایعۀ مرگ ملا عمر است، زیاد محتمل به نظرمی آید که در نتیجۀ اختلاف بین طالبان افغانستانی است.

http://nation.com.pk/national/30-Jul-2015/peace-talks-postponed-amid-reports-of-mullah-omar-s-death

شایعۀ مرگ ملا عمر و در نتیجه عدم قطعیت ، رهبری طالبان افغانستان درخواست تعویق دور دوم مذاکرات صلح را کردندکه به اثر این درخواست به تعویق افتاد، اما از قبل معلوم بود که برخی از طالبان افغانستانی خواهان شرکت در مذاکرات صلح اند و برخی از آن‌ها خواهان جنگ اند.

http://www.dawn.com/news/1197087/afghan-govt-taliban-resume-peace-talks-in-murree-on-friday

اختلاف واضح بین طالبان افغانستانی آنگاه قابل درک و فهم است که برخی از اعضای شوری طالبان که فکر می‌شود همفکران ملا عبدالقیوم ذاکر اند و شوری کویته ، پاکستان را متهم کرده‌اند که حرکت طالبان افغانستانی را های جیک hijack کرده است زیرا ملا منصور را وابسته به سیاست‌های پاکستان می دانند.

http://www.dawn.com/news/1197567/taliban-power-transition-raises-hopes-for-afghan-peace-talks

در نقل قول‌های جنرال عاصم بجوا از جنرال راحیل شریف رئیس ستاد ارتش پاکستان این نکات برجسته اند که به درک و فهم صلح و جنگ در افغانستان و منطقه کمک می‌کنند که عبارتند از :

1 ـ صلح و امنیت افغانستان و پاکستان به هم مرتبط اند.

2 ـ قدر دانی جامعۀ جهانی از همکاری‌ها و فداکاری های پاکستان در مبارزه برضد تروریزم.

3 ـ هوشدار جنرال راحیل شریف از مخالفان و اخلال گران پروسه و مذاکرات صلح بین هیئت های دولت افغانستان و طالبان افغانستانی.

4 ـ سفر جنرال راحیل شریف برای دریافت مساعدت های نظامی و لشکری و انجام لابیگری به نفع پاکستان و کسب اعتماد جهانی به نفع پاکستان ، به ایتالیا و دیدارش با مقامات نظامی و لشکری ایتالیا.

با یگ نگاه عمیق و دقیق دریافته می‌شود که پاکستان با در نظر داشت امنیت و منافع ملی خود تلاش کرده است تا مؤثریت اش را در مبارزه برضد تروریزم در انظار جهانی بهبود ببخشد چون اعتماد پاکستان با حمایت های پنهانی اش از طالبان افغانستانی و دوباره فعال شدن آن‌ها در خاک پاکستان ، آسیب ها و صدمات زیاد دیده بود و با ایفای نقش وساطت بین دولت افغانستان و طالبان افغانستانی در مذاکرات صلح و تجدید تعهد و التزام به آنکه مبارزه برضد تروریزم را دوام می‌بخشد ، فضای اعتماد را نسبت به خود وسیع ساخته است و چنان می نماید که با در نظر داشت ضعف ساختار های سیاسی افغانستان ابتکار مبارزه برضد تروریزم را از آن خود سازد و این در‌واقع کاهش پرستیژ سیاسی افغانستان در منطقه و جهان خواهد بود و از طرف دیگر به مؤفقیت انجامیدن مذاکرات صلح بین فرکشن طالبان به رهبری ملا اختر محمد منصور و دولت افغانستان ، پاکستان خواهد توانست که برنامه‌های اقتصادی اش را بهتر و بیشتر در منطقه تحقق بخشد.

اینکه صلح افغانستان و پاکستان به هم مرتبط اند و بد امنی دریکی ، امنیت و آرامش را در دیگر آن مختل می‌سازد نه تنها در سطح دو مملکت صادق است بلکه این تأثیر‌پذیری در سطح کل منطقه صادق است ، اما تعبیر جنرال راحیل شریف بر اساس منافع ملی پاکستان چوکات بندی شده است ، منافع که حق بیشتر را به خود در نظر دارد و در تضاد و یا هم تفاوت با منافع دیگران است.

جنرال راحیل شریف به ( مخالفان و اخلال گران ) در پروسۀ مذاکرات صلح اشاره دارد و از مخالفت و اخلاگری آن‌ها هوشدار می‌دهد . مخالفان و اخلال گران پروسۀ مذاکرات صلح فکر می‌شود که در سه کتگوری مشخص باشند که عبارتند از:

1 ـ فرکشن طالبان افغانستانی به رهبری ملا عبدالقیوم ذاکرکه یک جریان تندرو است و در همسوئی با طالبان پاکستانی قرار دارند و از این جهت است که پاکستان این فرکشن را در تضاد با سیاست پاکستان ارزیابی می‌کند .

2 ـ گروه‌ها و منظمه های که دخیل در سیاست افغانستان اند و روابط نیک و حسنه با هند دارند و خواهان حضور اقتصادی هند در افغانستان و منطقه اند.

3 ـ طالبان پاکستانی که استراتیژی عمل کرد شان هم در مخالفت با پاکستان است و هم در مخالفت با افغانستان ، خواهان مذاکرات طالبان افغانستانی با دولت افغانستان نیستند .

قابل تأمل است که سرتاج عزیز مشاور امور خارجه و امنیت ملی نواز شریف صدر اعظم پاکستان ، گفته است که در نظر دارد موضوع دخالت سازمان اطلاعات هند را RAW را به ویژه در ایالت بلوچستان و مناطق قبایلی ، در سازمان ملل متحد و دیگر مجامع بین‌المللی بالا کشد یعنی مطرح سازد.

سرتاج عزیز در حال پاسخگوئی به سؤالات در اسمبلی ملی پاکستان گفت که موضوع فعالیت‌های سازمان اطلاعات یا سرویس جاسوسی هند RAW در پاکستان را با رهبران خارجی مطرح بحث قرار داده است و به صورت دوجانبه با هند نیز مطرح بحث قرار داده است و از میدیا و رسانه‌ها هم استفاده کرده است تا تا دخالت هند را در فعالیت‌های تروریستی هند در مملکت ، به معرض نمایش قرار دهند.

سرتاج عزیز گفت که در مذاکراتی به سطح وزرای خارجه که در ماه مارچ امسال برگزار شده بود ، وزیر خارجه با همتای هندی خود این موضوع را مطرح بحث قرار داد ، هم چنان سرتاج عزیز گفت که نخست وزیر نواز شریف نیز این موضوع را در جنرل اسمبلی مطرح خواهد کرد.

http://nation.com.pk/national/31-Jul-2015/pakistan-to-raise-raw-s-involvement-in-fata-baluchistan-at-un-sartaj-aziz

در نتتیجه دانسته می‌شود که پاکستان در تلاش است تا صلح را در افغانستان بر منافع ملی و امنیت ملی خود شکل دهد و این در داخل افغانستان به طور احتمالی سبب خواهد شد که گروه‌ها منظمات سیاسی داخل ساختار های قدرت حاکمه در افغانستان که خواهان تعامل و روابط حسنه، تجاری و اقتصادی با هند اند ، مطابق اجندای سیاسی و اقتصادی پاکستان ، از متن قدرت حاکمه به حاشیه رانده خواهند شد.و دیگر اینکه دانسته می‌شود که با وجود میوه دادن درخت مذاکرات صلح بین دولت افغانستان و فرکشن طالبان افغانستانی به رهبری ملا اختر محمد منصور ، رسیدن به صلح هنوز دور است زیرا هنوز طالبان افغانستانی که مخالف صلح اند و در همدستی و همفکری با طالبان پاکستانی اند تهدید بزرگ امنیتی در منطقه اند ، در حالیکه صدای تهدیدات داعش نیز در منطقه بگوش می‌رسد ، از این جهت است که پاکستان با لابیگری های خود در جهان و کسب اعتماد نسبت به خود جنگ و صلح را در منطقه مطابق به منافع ملی و امنیت ملی خود برنامه‌ریزی کرده است و افغانستان هنوز هم درخم یک کوچه است.

آنچه شکل‌گیری همگرائی ها و واگرائی ها در افغانستان پیش‌بینی می‌شوند قرار اتی اند:

1 ـ اگر درخت صلح دولت افغانستان با طالبان افغانستانی به ثمر رسد این بخش طالبان ، شوری های حزب اسلامی و دیگر فرکشن های حزب اسلامی با بخشی از دولت که با دیدگاه‌های پاکستان اشتراک عمل و نظر دارند با وجود سلیقه های متفاوت و متضاد در یک ائتلاف با هم بدنۀ اصلی قدرت را سامان خواهند داد.

2 ـ دیدگاه‌های سیاسی که خواهان دوام و برقراری روابط حسنه ، تجاری و اقتصادی با هند اند و تعادل را در روابط پاکستان و هند در نظر دارند و یا محالف دیدگاه‌های سیاسی و اقتصادی پاکستان نسبت به افغانستان اند ، از طیف منظمات و احزاب دینی ، غیر دینی ، کمونیست های باقی‌مانده از حزب دیموکراتیک ، سیکولر های جامعۀ مدنی ، به رهبری حامد کرزی رئیس جمهور سابق افغانستان دربا سلیقه های گوناگون در یک حرکت همگرایانه حضور به هم خواهند رسانید که خواهند توانست اپوزیشن سیاسی را سامان دهند چون تغییر پارادیم ها paradigms شانس به قدرت رسیدن این دیدگاه راکم جلوه می دهد.

3 ـ احزاب همسوی ایران به سیاست ایران و پاکستان ، ایران و هند نظر خواهند داشت و پراگماتیک عمل خواهند کرد.

برای صحت و سقم این پیش‌بینی ها ، انتخابات پارلمانی می‌تواند یک محک خوب باشد.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *


4 − 2 =