بخش چهارم :
تاریخ : 10.03.2015
نویسنده : عبدالبصیر صهیب صدیقی
جدیت درمذاکرات صلح :
قبل از پرداختن به عنوان این بخش ، لازم و ضروری به نظر می آید که تصویری از پاکستان در آئینۀ سیاست خارجی 
منطقه و جهان و مناسبات سیاسی مطقه ای و جهانی ارائه داده شود تا بتوان تصویر قرین به صحت انکشافات بعدی را در منطقه به تصویر کشید ، برای تحقق این کار بازهم مراجعه به فاکت های خبری برای شکل گیری این بخش از جستار اهتمام شده است .
اولتر از همه سیاست دو گانۀ پاکستان در قبال طالبان افغان و طاتلبان پاکستانی ، در منطقه و جهان مورد بحث و گفتگو است چون از یک طرف را پور ها حاکی از طالب پروری پاکستان در چوکات ساست خارجی ـ اقتصادی پاکستان برنامه ریزی شده است و از طرف دیگر پاکستان متعهد در جنگ بر ضد تروریزم است و با جهان همکاری های نزدیک در منطقه دارد.
در این بازی دوگانه که پاکستان بازی گری پر مهارت را از خود نشان داده است ، آسیب های از سؤ ظن را نیز متوجۀ خود ساخته است و اعتماد جهانیان را نسبت به خود تقلیل داده است چون مطرح شدن محض این سؤال که آیا پاکستان با طالبان افغان رابطۀ استراتیزیک دارد ؟ کافی است که پاکستان را با آسیب پذیری در رابطه های جهانی مواجهه کند و طبیعی است که شدت و ضعف آسیب پذیری مربوط به کل رابطه های پاکستان مندرج در سیاست خارجی پاکستان است ، بطور نمونه می توان از رابطۀ پاکستان با طالبان افغان به گذارش بی بی سی مؤرخ 01.02.2012 مراجعه کرد و نکات مهم این گذارش قرار ذیل رقم زده شده اند:
1 ـ این گذارش یک گذارش معلوماتی است که بر اساس 27000 مواد تحقیقاتی از 4000 زندانی و اسیر طالبان و القاعده در زندانها صورت گرفته است .
2 ـ منبع این گذارش بی بی سی ، منبع محرم ناتو ذکر شده است.
3 ـ بر اساس این گذارش ، طالبان افغان توسط سرویس های امنیتی پاکستان ( ای اس ای ) حمایت می شوند.
4 ـ سخنگو.ی وزارت خارجۀ پاکستان این گذارش را مسخره خواند و بر تعهد عدم دخالت پاکستان در امور داخلی افغانستان تإکید کرد و یک افغانستان باثبات و عاری از جنگ را از اهداف پاکستان خواند.
5 ـ در این گذارش از تصمیم طالبان در تداوم بغاوت شان حرف و سخن آمده است و دلیل آن حمایت مردم از آنها ذکر شده است .
6 ـ این گذارش مدعی است که مقامات پاکستانی از موقیعت بود و باش رهبران ارشد طالبان افغانستانی با خبر اند و می دانند که کجا زندگی می کنند ، در این گذارش آمده است که رهبران ارشد طالبان مانند نصیرالدین حقانی در مجاورت دفاتر ای اس ای ، در اسلام آباد زندگی می کنند و بودوباش دارند..
7 ـ سخنگوی وزارت دفاع امریکا ( پنتاگون ) کپیتن جان کربی عکس العمل خود را در برابر این گذارش چنین ابراز داشت که از مدت طولانی ، از رابطه بین عناصر ای اس ای ( سرویس اطلاعاتی پاکستان ) و عناصر برخی از شبکه های افراطی ، از مدت طولانی نگرانی داشته ایم ، او اضافه کرد که تا هنوز وزارت دفاع امریکا این گذارش را ندیده است.
8 ـ همزمان با پخش این گذارش ، حنا ربانی کر ، وزیر خارجۀ پاکستان ، برای انجام مذاکرات با کرزی رئیس جمهوری پیشین در کابل بسر می برد.
http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-16821218
نکتۀ که واضح و آشکار است این است که بطور یک فکت دانسته می شود که این گذارش اگر از اثبات مندرجات مطالب گذارش چیزی بدست نمی دهد ، تشویش ناتو و مقامات دولتی افغانستان از آن برملاء و هویدا است که این وجهه سیاسی پاکستان را در انظار بین المللی تقلیل می بخشد و طبعی است که این گذارش به عنوان عامل فشار شدید سیاسی بر پاکستان اثر گذاشته بود.
هند هم از بدو پیدایش پاکستان در اختلاف شان بر سر جامو و کشمکیر، نقش پاکستان را در پیشبرد و ادامۀ جنگ نیابتی در هند با استفاده از عناصر تند رو و افراطی مذهبی در انکشافات سیاسی و آرایش های جدید منطقه ای بار ها در سطح رسانه ها بر کشیده است که درحالات عدم همگرائی منطقه ای رو به تزاید هند و پاکستان در انکشافات آخیر سیاسی منطقه می توان بر اظهارات دالبر سنگ رئیس ستاد ارتش هند و منشار پریکار وزیر دفاع هند به نقل از هندوستان تامیز مؤرخ 14.01.205 اشاره کرد .
دالبر سنگه رئیس ستاد ارتش هند به شدت از پاکستان انتقاد کرد برای اینکه پاکستان در جامو و کشمیر جنگ نیابتی را براه انداخته است . او اظهار داشت که پس از حملۀ تروریستی اخیر بر یک مکتب در پیشاور و بجا گذاشتن کشته و زخمی به شمار بالا، انتظار آن می رفت که قلب های نظامیان پاکستانی تغییر کرده باشند در حالیکه هنوز هم تغییر نکرده اند ، یعنی اینکه در حمایت جنگ راه اندازی شده از طرف جنرالان پاکستانی ، نظامیان پاکستان فعال اند.
در یک انکشاف مرتبط دیگر ، منشار پریکار وزیر دفاع هند در لکنهو اظهار داشت که هند در برابر جنگ نیابتی ( راه اندازی شده از طرف پاکستان ) اقدامات فعال را اتخاذ خواهد کرد.
در این گذارش از نظارت شدید هند در جامو و کشمیر پس از خروج نیرو های امریکائی از افغانستان نقل قول از دالبر سنگه بیانگر اضطراب و نگرانی هند از انکشافات در منطقه است.
این اضطراب و نگرانی مقامات هندی در بیانات و اظهارات دالبر سنگه رئیس ستاد ارتش هند در یک کنفرانس خبری روز قبل از روز ارتش در 15 جنوری ، چنین منعکس شده است که شبکۀ تروریستی از افغانستان به جانب ما می تواند گسترش یابد و جانی که درآن این گسترش احساس می شود جامو و کشمیر است.
اگر به اظهارات این دو مقام بلند پایۀ نظامی هند نظر دقیق انداخته شود دریافت می گردد که در جدیت و اقدامات فعال ، افغانستان در توجۀ سیاست خارجی هند برجسته و چشمگیر است و به این مفهوم که پاکستان در افغانستان بر محور سیاست خارجی ـ اقتصادی اش جنگ نیابتی را راه انداخته و از طالبان افغان پنهان از دید جهانیان حمایت و پشتیبانی می کند و این نکته ایست که هند و افغانستان را بیش از بیش به هم نزدیک می کند که این نزدیکی بالفعل در روابط هند و افغانستان قابل رؤیت و مشاهده است و این انکاشاف منطقه ای می تواند که روابط افغانستان و هند را در ساحات چون تجارت ، تعلیم و تربیه نظامی ، تحصیلات عالی و روابط استراتیژیک فعال نظامی گسترش دهند و این همان انکشاف منطقه ای است که پاکستان از آن در هراس است و پاکستان را در یک اضطراب سیاسی رو به تزاید قرار داده است که از آن ، به عبارۀ دیگر به عنوان یک فشار فلج کننده بر پاکستان در منطقه یاد کرد ، فشاری که خواب های رنگین پاکستان را به طرف آسیای مرکزی و یگانه خط وصل آسیای میانه ، آشفته می سازد.
فشار دیگری که پیامد های جدی در سیاست خارجی پاکستان دارد این است که جان کیری وزیر خارجۀ امریکا در همدرد ی با قربانیان حملۀ تروریستی 16.12.2014 بر یک مکتب نظامی در پیشاور اظهار داشت.
جان کیری اظهار داشت که پاکستان باید با گروه های تروریستی که منافع افغانستان ، هند و ایالت متحده امریکا را تهدید می کنند ، بجنگد.
این تحکم بر پاکستان از طرف جان کیری وزیر خارجۀ امریکا بر اساس آن است که از اقتضاأت منطقه برای اعادۀ صلح است زیرا این تحکم نشان می دهد که زمان آن بسر رسیده است که پاکستان در منطقه در تعامل با تروریزم بازی دوگانه داشته باشد یعنی اینکه در برابر طالبان پاکستانی ، در همگامی با جنگ بر ضد تروریزم اقدامات نظامی را سر و سامان دهد و بر خلاف از طالبان افغان حمایت و پشتیبانی کند.و یا هم همسایۀ دیگر خود را با راه اندازی جنگ نیابتی تهدید کند.
جان کیری در دیدار خود از پاکستان بر جنگی در برابر تروریزم تأکید کرد که بطور مساوی و بدون استثناء همه گروهای تروریستی را هدف قرار دهد ، گروه های تروریستی چون طالبان افغالن ، طالبان پاکستانی ، لشکر طیبه شبکۀ حقانی و دیگر گروها که منافع پاکستان و همسایه های آن و ایالات متحدۀ امریکا را تهدید می کنند..
پاکستان تحت فشار رو به تزاید حملات تروریستی طالبان پاکستانی روز تا روز خورد شده می رود که درد آور ترین حمله های تروریستی طالبان پاکستان ، حملۀ تروریستی 16.12.2014 در پیشاور بر یک مکتب نظامی صورت گرفت و از جانب دیگر چانس های مؤفقیت طالبان افغان تقلیل یافته می رود، با این صورت حال در منطقه سبب شد که پاکستان در نهایت خود را از شر طالبانیزم برهاند و اقدامات دو گونه را روی دست گیرد که عبارتند از:
1 ـ اتخاذ مواضح سخت در برابر طالبان پاکستانی چون اعدام زندانیانی که به جرم حملات تروریستی در بند بودند، تشکیل دادگاه نظامی و تحت نظر گرفتن شدید مدارس دینی و مدارسی که خاستگاه و پرورش طالبانیزم اند .
نواز شریف در این اقدامات خود به همه تروریستان طالب هوشدار داد که امان ندارند .
این نشان می دهد که اقدامات پاکستان بیشتر از هر زمان دیگر بر ضد طالبان پاکستانی جدیت بیشتری را روی دست گرفته تا با قلع و قمع طالبان پاکستانی خود را از این پدیدۀ مخل امنیت و آسایش در پاکستان ، نجات دهد .
2 ـ اتخاذ موضع آشتی گرایانه و ارفاق دپلوماتیک با افغانستان تا راه برای مذاکرات صلح در افغانستان هموار شود و تا پاکستان بتواند از این طریق طالبان افغان را شامل گفتگو های صلح سازد و با اشتراک طالبان افغان در قدرت رهبری و اجرائی افغانستان، سیاست خارجی ـ اقتصادی اش را در یک متن جدید سرو سامان دهد.
پاکستان اینرا بخوبی میداند که بازی دوگانۀ سیاسی اش در منطقه هم پاکستان را زیر ضربات حملات تروریستی طالبان پاکستانی قرار داده است و هم با حمایت از طالبان افغان و جهۀ سیاسی منطقه ای و بین المللی خود را خدشه دار کرده است.
هم چنان پاکستان این را هم بخوبی درک کرده است که امارت نام نهاد طالبان در افغانستان دیگر ممکن نیست که بزور بالای مردم تحمیل شود چون شرایط داخلی و منطقه ای و جهانی ، قدرت یکه تازانۀ امارت نام نهاد طالبان افغان را فرصت بروز نمی دهد و هم چنان پاکستان این را هم می داند که در ضعف ساختار های سیاسی افغانستان و در عدم توانائی در جهت ظهور به حیث یک قدرت مؤثر ، با رخنه کردن طالبان پاکستانی در بین طالبان افغان ، بار دیگر پاکستان هدف حملات طالبان قرار خواهد گرفت و این احتمالی است که پاکستانی ها آنرا از نظر دور نداشته است.
بنابر این پاکستانی ها دانستند که شرایط کنونی به نفع شان نیست و یگانه راه سلامتی را پاکستان در آن دید که باید در آوردن صلح در افغانستان بکوشد و تغییر پالیسی دهد.
تحرکات سیاسی و نظامی پاکستان در این زمان بیشتر محسوس است ، سفر های مقامات نظامی و سیاسی پاکستان به کابل ، چین ، لندن نشان از یک تغییر نسبی در پالیسی پاکستان در منطقه است و این تغییر نسبی حکایت از برقراری و مناسبات نو در منطقه است.
بار دیگر پس از یک توقف طولانی دفتر طالبان افغان در دوحه پایتخت قطر ، همزمان با تغییر نسبی در پالیسی خارجی پاکستان باز گشائی شد
http://www.dawn.com/news/1164852
این دفتر در حال حاضر با وساطت پاکستان عهده دار مذاکرات صلح با مقامات افغانستان است و مقامات افغان هم میل شدید شانرا با راه اندازی مذاکرات صلح با طالبان ابراز داشته اند .
مقامات پاکستانی نیز از باز گشائی و نقش این دفتر تصدیق و تأئید کردند.
با فراهم آوری تسهیلات برای انجام مذاکرات از طرف پاکستان ، این دفتر در آستانۀ راه اندازی مذاکرات مقدماتی با مقامات ارشد دولتی افغانستان است تا خط و نشان استراتیژیک مذاکرات رسمی کشیده شود..
بر اساس گذارش یک مقام پاکستانی ، راحیل شریف رئیس ستاد ارتش پاکستان ، در دیداری که در کابل با رئیس جمهوری اشرف غنی داشت از نقش پاکستان در فراهم آوری تسهیلات برای انجام مذاکرات بین مقامات ارشد دولتی افغان و طالبان افغان ، حرف و سخن داشت که بعنوان سیگنال سبز تلقی شده است.
مقامات افغانستان با در نظر داشت نقش تجارتی چین در منطقه بخصوص با در نظر داشت بندر گوادر که چین و پاکستان آنرا اعمار کرده اند ، از همکاری چین برای آوردن صلح در افغانستان استقبال کردند و بر این اساس بوده است که مقامات دولتی افغان دو روند مذاکرات را با طالبان افغان در پکینگ برگذار کرده اند.
تفاصیل آشکار می سازد که در سطح مذاکرات مقدماتی ، طرف طالبان افغان ، از طرف دفتر سیاسی طالبان افغان در دوحه ، توسط قاری دین محمد نمایندگی می شود، این همان شخصی است که در نومبر 2014 به چین سفر کرد تا حالات افغانستان را از دید طالبان بحث کند.
گفتنی است که قاری دین محمد هم چنان یک نشست با مقامات امریکائی داشت .
اسلام آباد ، چین ، دوحه و دوبی جا های احتمالی برگذاری مذاکرات بین مقامات ارشد دولتی افغان و طالبان افغان است که به صورت مشخص در همین نزدیکی ها بر سر چای مذاکرات توافق صورت خواهد گرفت.
تسنیم اسلم سخنگوی وزارت خارجۀ پاکستان بر سهم حیاتی پاکستان در صلح و ثبات در افغانستان ترکیز کرد و اظهار داشت که پاکستان در حد توانش از این روند حمایت می کند و در آن سهم می گیرد.
تسنیم اختر هم چنان اظهار داشت که ما آماده هستیم به اندازۀ ممکن پروسۀ آشتی ملی را تسهیل کنیم.
این جریانات را بخش نظامی پاکستان مبهم گذاشته است و این جریانات را چندان انعکاس نداده اند .
در رسانه ها تنها از اظهارات چنرال راحیل شریف نقل شده است ، آن هم در سفری که به کابل داشت ، در ملاقات با رئیس جمهوری اشرف غنی مشخص ساخته است که ممکن است طالبان به روند آشتی ملی میلان داشته باشند در صورتیکه مؤفقیت مذاکرات صلح به صداقت هردو طرف بستگی دارد .
همچنان در رسانه ها از قول مقامات پاکستانی ذکر شده است که پاکستان با تمام صداقت پروسۀ صلح را حمایت خواهد کرد، طوریکه صلح در افغانستان صلح در منطقه را کمک می کند.
یک مقام ارشد نظامی پاکستان اظهار امید واری کرد که تمام طرف های مذاکرات مسؤلانه عمل خواهند کرد و به مخالفان صلح اجازه نخواهند داد تا مؤفق شوند.
http://www.dawn.com/news/1164852
در تحلیل این خبر به جهار نکتۀ اساسی بر می خوریم و از یک تصمیم آگاه می شویم که عبارتند از :
1 ـ اینکه پاکستان با باز گشائی دفتر سیاسی طالبان در قطر ، دوحه و راه اندازی مذاکرات صلح نقش تسهیل کننده دارد نشان می دهد که بین طالبان افغان و مقامالت پاکستانی رابطۀ خیلی نزدیک وجود دارد و این نقش تسهیل کننده در واقع همان نقش کلیدی پاکستان است که می خواهد طالبان مسلح افغان را با در مشارکت در بافت قدرت به یک نیروی سیاسی در انطباق با ساست خارجی ـ اقتصادی پاکستان در منطقه ، تبدیل کند ، یعنی اینکه پاکستان می خواهد پروندۀ مخالفت مسلحانۀ طالبان افغان را مختومه اعلان کند و در نهایت حضور طالبان افغان را در بافت قدرت تثبیت کند.
2 ـ چراغ سبزی که جنرال راحیل شریف در کاخ ریاست جمهوری مبنی بر میلان طالبان به مذاکرات صلح ، روشن کرده است ، در واقع حاکی از مذاکرات خیلی دقیق و پیشرفته حکایت دارد و این در اصل بوده می تواند که راحیل شریف عزم و آهنگ پاکستان را در حل قضیه طالبان افغان ارائه داده باشد.
3 ـ در این خبر از یک امید واری پاکستان در مورد صلح در افغانستان هم آگاه می شویم و آن اینکه با عمل کرد مسؤلانۀ طرف های مذاکره کننده ، به مخالفان اجازه نخواهد داد تا مؤفق شوند.
این نشانگر آن است که در پروندۀ صلح در افغانستان از نظر پاکستان، باب مخلفان صلح نیز مفتوح است و پاکستان به نظر خودش از مخالفان صلح یعنی صلحی را که پاکستان در انطباق با سیاست حارجی ـ اقتصادیش می خواهد ، سخت دنگرانی دارد .
به گمان اغلب مخالفان صلح در افغانستان از نظر پاکستان دو تفکر متضاد را شامل می شود که عبارتند از :
الف ـ تفکر سیاسی شامل در بافت قدرت که بر روابط افغانستان با هند نسبت به پاکستان اولویت قائل است بر استقلالیت افغانستان در روابط خارجی ترکیز دارد و ایفای نقش برادر بزرگ را در منطقه به پاکستان نمی دهد و بر روابط متعادل و مساوی با پاکستان تصریح می کند.
ب ـ تفکر طالبانیزم در منطقه که بخش تحریک طالبان پاکستانی در پاکستان فعال اند و اهداف عملیاتی شان در پاکستان است ، یعنی اینکه اکثریت طالبان افغان در یک زمینۀ طرز فکر مشابه طالبانی احتمال دارد که به صفوف طالبان پاکستانی بپیوندند و از نفوذ پاکستان خود را برهانند.
4 ـ چیزی دیگری که قابل توجه است آن این است که تعبیر مقامات پاکستان از صلح در افغانستان به نام آشتی ملی مذکور آمده است و این آن اصطلاحی است که سنگینی جرم بغاوت طالبان افغان را تقلیل و کاهش می دهد و در این تقلیل و کاهش صبغۀ قانونی دولت و حاکمیت در افغانستان نیز کم رنگ و رنگ باخته به نظر می آید و این اصطلاحی است که مقامات نظامی و سیاسی پاکستان به عمد بکار می برند تا با بکار بردن این اصلاح از صبغۀ دولت و حاکمیت افغانستان بکاهند و حمایت از طالبان افغان را به حیث یک مجبوریت سیاسی پاکستان ارائه دهند و در مذاکرات صلح به نفع پاکستان رول فعال بازی کنند. .
جالب این است که تا حال پاکستانی ها در مذاکرات صلح که با تحریک طالبان پاکستانی داشتند این اصطلاح را بکار نبرده اند .
و اما تصمیمی که پاکستان اتخاذ کرده است از متن خبر هویدا و آشکار و آن این است که پاکستان مصمم است تا قضیۀ طالبان افغان را با دولت و حاکمیت افغان حل و فصل سازد و در یک فصل نو روابط با فغانستان در انطباق با سیاست خارجی اقتصادیش قرار گیرد .
ادامه دارد…………